Er komen maar 5 leden van onze committee opdagen, en we kunnen pas anderhalf uur later beginnen dan afgesproken was. Zelfs Wiseman, de voorzitter, herinnerde het zich pas nadat Satiel hem gebeld had.
Enfin, het hoofdonderwerp is kort maar krachtig. Ga donaties ophalen voor de kerstuitdeling.
Maar voordat het goed in de hoofden zit…….
Iedereen krijgt een stevige plastic klapper voor losse papiertjes, een stevig groot schrijfblok en een pen. Daarnaast zeggen we toe dat ieder op hele gunstige voorwaarden een fiets en een telefoon kan krijgen. Na 14 maanden de helft van de waarde terugbetaald te hebben, is ieder eigenaar van de fiets. Als we ze de fietsen gewoon geven of in bruikleen geven, zijn ze er bij lange na niet zo zuinig op dan als ze die dingen in eigendom krijgen. Ik hoef alleen maar naar mezelf te kijken om te weten dat het zo werkt. De leden zijn er in ieder geval blij mee, een applausje getuige.
We proberen de fietsen en telefoons vrijdag te brengen, wanneer de leden hun donaties rapporteren. Vrijdag zal vast ieder lid aanwezig zijn….
We gaan er ook over nadenken om een training aan de leden te geven hoe ze credietaanvragen kunnen evalueren.
Na de vergadering praat ik nog even met Wiseman, die ook aannemer is. Hij heeft 5 jaar in Zuid Afrika bij aannemers de kunst afgekeken. Hij wil dolgraag het concept van ventilated improved and composting latrine (wc) nog een keer horen.
“Ik leer door te zien”, zegt hij. Ik snap het, dus niet van tekeningen of abstracte uitleggingen, net als bijna alle andere Afrikanen. We lopen naar de nieuwe latrine van de kliniek. Zo goed mogelijk, op een plastische manier, leg ik hem uit hoe een versterkte betonnen deksel te maken met een poepgat er in, en waar precies de afvoerpijp met vliegengaas te plaatsen.
Ik zeg wat mij de beste manier lijkt om latrines schoon te houden.
“Maak iemand dorpstoiletjuffrouw, die ervoor zorgt dat er altijd een emmer met as staat en een emmer water, zonder schoonmaakmiddelen maar met bezempje (Afrikaans bijeengebonden bosje gras). Er kan een lokale training georganiseerd worden (trainingen geven is Ephraims zijn lust en zijn leven) om de mensen te wijzen hoe ze de as en de emmer moeten gebruiken.” Wiseman luistert aandachtig.
“Jij wordt de beroemste aannemer in Enyezini, de eerste die niet stinkende composttoiletten heeft gebouwd ! High five!!”
“Ja, dat word ik”, zegt hij stralend.
We geven Agnes nog wat moringa zaden. “Als jij de zaailingen kweekt, organiseren wij een training over moringa. Aan het eind kan iedereen dan een zaailing van jou meenemen die we van jou gekocht hebben.”
“Ooh, je gaat ze van me kopen?”
“Ja hoor. Je hoeft het echt niet allemaal voor niets te doen.”
“Ooh, that nice”, glimlacht ze.
Ze heeft het nodig ook. Haar schoonouders wonen bij haar en haar kinderen in. Schoonmama heeft een onderbeen afgezet afgezet door diabetes. (9 dec.) Ik leg zo eenvoudig mogelijk uit, wat een goed dieet voor haar kan betekenen. De standaard Malawiaanse buikvulling is nsima, maiskoeken, barstensvol koolhydraten. Verder veel suiker, pasta, brood en rijst, en voila, het recept voor het ontwikkelen van diabetes. Ik raad haar aan deze zoveel mogelijk te vervangen door (groene) groenten, fruit, noten, zaden en (vet)vlees. Voor een vol gevoel zorgen olijf- en kokosnootolie en ghee butter. Tja, dat is er natuurlijk niet. Dan maar second best: hoofdbestanddeel zoveel mogelijk groenten en fruit afwisselen, sesamzaad, pinda’s, eieren, zonnebloemolie, boter ipv die vieze plastic margarine en vlees. De dames luisteren aandachtig. Ze zullen niet alles kunnen, maar iedere gezondere maaltijd is voor oma meegenomen.
Ze houdt zich tegenwoordig bezig met babykleertjes breien en laat me trots haar eerste broekje zien. “Prachtig. Wat knap”, prijs ik haar. Ze neemt haar kans waar.
“Als we meer wol zouden hebben, kan ik er nog meer maken”, probeert ze.
“Als je deze verkoopt, heb je weer geld om nieuwe wol te kopen”.
“Aaaah”, grijnst ze alsof ik de beste grap ooit verteld heb.
We mogen lunchen bij Suzen, onze H2LDC secretaris. Nsima, gekookte groene groente en hardgekookt ei. Gelukkig, niet weer kip. Ik sta er op dat Satiel haar iets geeft, ook al stribbelt ze tegen. Er wordt een dienst uitgeruild geloof ik, weet er het fijne niet van maar ze is tevreden. Suzen en haar man zijn HIV positief, hebben ze een paar maanden geleden bekend gemaakt; de kinderen gelukkig niet. Ze is aktief, is zelf aan een kwekerijtje begonnen met onder andere moringa. We geven haar ook wat moringazaden.
Ik moet er een paar over houden voor Webster Soko.
We moeten aan het schoolhoofd van de basisschool in Enyezini gaan vertellen dat de erosiemaatregelen pas kunnen plaatsvinden als de weg verplaatst is. Chief Nkhambule heeft ingestemt. Nu houdt dat niet zo heel veel in. Een ploegje mannen met schoppen krijgt het voor elkaar, nadat de weg is getraceerd.
Het betekent ook dat de tuinwedstrijd vertraagd wordt. Ai, dat vindt het schoolhoofd nog het minst leuk. Tja, het is spijtig maar in de toekomst zullen ze blij zijn met de maatregel, beloof ik hem.
Ik moet ook ergens in het achterhoofd houden dat de tuinmannen van de scholen, als die er al is, onderwezen moeten worden in goed onderhoud van de tuinen. Meteen maar een training geven aan ‘openbaar groen tuinlieden’ die nog aangesteld zouden moeten worden, met tips wat je allemaal van plastic flesjes kan maken.
We kunnen de scholencoördinator Silvester Mhango spreken. Er blijken 12 basisischolen in Enyezini ‘Zone’ te liggen. Hij is blij met het voorstel om schoolverlaters mee te laten draaien op lagere scholen. Ik app Chrissy het goede nieuws. Ze kan maatregelen in gang gaan zetten.
Héé, ik zie een gemetselde schoorsteen ! Er is al eens eerder iemand bezig geweest met die rokerige kookvuurtjes. Satiel vraagt voorzichtig of we even mogen kijken. De haard wordt niet gebruikt. Er staat naast de haard, in het zwartgeblakerde kamertje, een zelfgemaakt traditioneel kookpotje zachtjes te smeulen.
Het meisje zegt dat een man van World Vision het gebouwd heeft maar dat het maar een maand gewerkt heeft. De haard is te groot, vergt veel hout en de trek is te slecht. Op het eerste oog lijkt er niets mis mee. De schoorsteen steekt hoog genoeg boven het dak uit. Is de diameter van de afvoer te groot of te klein of is het ingenomen door een vogelnest? Niemand heeft geprobeerd de schoorsteen te vegen. In het regenseizoen druipt er water in de haard, beweert het meisje. Okee, de overhang had groter gekund, regen gaat hier vaak gepaard met sterke wind en ik zie geen kippengaas rondom de uitlaat.
Ik vind het toch een concept om niet bij voorbaat van de hand te doen. Een gemetselde schoorsteen is duurzamer dan een gelaste schoorsteenkap. Ik wil er graag een experiment mee doen, de volgende keer, in mijn eigen huis.
‘savonds neem ik met Satiel zijn financiëel verslag door. Druk hem op het hart dat hij nauwkeuriger moet werken. Hij belooft morgen de bankbescheiden te leveren. Ik weet nu al dat die niet overeenkomen met zijn cijfers.
National Bank schijnt onderhandelbare koersen euro – kwacha te hanteren, maak ik uit zijn verhalen op. Als Nederland geld heeft overgemaakt, krijgt Satiel een telefoontje “we stellen deze koers aan u voor”. Wat een tijdrovende praktijk. Het betekent dat hij de ‘live rate’ moet weten. Hij krijgt van mij de website die ik altijd gebruik. Als zijn telefoon buiten bereik is, rekenen ze een superongunstige koers af. Wat een idioterie. Als ik tijd heb, wil ik met de bankmanger spreken. De bedragen die we overmaken zijn tenslotte niet mis, waardig om een goede koers af te spreken.
Nog even spelen met Leo en Zion, en dan is het al weer bedtijd.
