Milla heeft al een paar dagen mot met Noah, haar man. Het doet haar duidelijk pijn, ze kan er niets extra’s bij hebben. Vanmorgen vind ik de deur naar de kamer dicht. Alleen de buitenkeukendeur is open zodat ik ontbijt kan maken. Gisteravond trok ze zich ook al terug in haar slaapkamer. Wat er voorgevallen is, weet ik niet maar dit is ongewoon heftig. Voor mij is de vijandige sfeer niet leuk, de ongedwongenheid van haar huishouden (van Jan Steen) is juist een die me verwelkomend goed doet. De kinderen maken het extra leuk. Als Satiel me ophaalt, is er nog steeds geen teken van leven in het huis.
De auto is beladen met zo’n 700 kg gewicht van mensen en zakken mais als Kayipa en zijn assistent Collins ook ingestapt zijn. Ik rijd. Satiel heeft, naar mijn mening, nog niet voldoende off road ervaring met zo’n gewicht in de auto. Het zit hem vooral in de anticipatie en de juiste versnelling kiezen. Ik vind hem eigenlijk onvoldoende nieuwsgierig hierin.
We laden uit in Anna’s opslagruimte-met-sterrenhemel in Emsezini. Het zal maar voor een paar dagen zijn. Ze zegt dat type 627 nog beter geweest zou zijn maar is erg tevreden met 623. (Ik ga Mark het verschil vragen) Zij is dé ideale persoon om boeren die geen zaad hebben, te vertellen dat er nu wel zaad beschikbaar is.
“Waarom zit er groene kleurstof op de zaden?”, vraag ik.
“Daaraan kan je zien van welk bedrijf het komt. Het andere bedrijf heeft rode zaden.”
Ik kan wel een paar redenen bedenken waarom men dit doet maar vind het op dit moment niet belangrijk.
Ik mag Anna wel. Ze werkt keihard in een veel te groot gebied en is heel blijmoedig. Behalve al haar landbouw taken en projecten, breit ze – nu nog met 1 andere vrouw – babykleertjes die ze in Ekwendini ziekenhuis verkoopt. Daar worden natuurlijk aan de lopende band babies geboren. Als ze dit groepje weet uit te breiden, houden babies het lekker warm en hebben weer een paar meer mensen eten op tafel. Tops!
Ze is enthousiast over het maandverbandsetje van Just for Girls. Ik laat een voorbeeld bij haar achter en een beetje geld zodat ze de juiste (bad)stof in Mzuzu kan kopen. Ze heeft al een groepje meiden die hun eigen maandverband naaien. Komt helemaal goed.
Kayipa en Collins zijn al hard aan het werk aan de pomp. Het halve dorp, Samson village, staat er omheen. De vrouwen hebben een vuurtje gestookt om warm te blijven, zo frisjes is het als het bewolkt is, ondanks dat in december de zon het hoogste staat. Sterke mannen helpen de werkers mee.
Een vrouw roept “foto”. Daar zijn ze gek op. Ik maak er een paar en laat ze zien. De kinderen verdringen zich ervoor, ooooh wat spannend.
We zullen er een vergroot laten afdrukken, ‘ter herinnering aan de dag dat de pomp werd gerepareerd’. Beslist een succesnummer.
Bright wijst me op een vijftal oude vrouwen die, beetje afzijdig, op de grond zitten. “Dat zijn gogo.”
Ik hurk bij ze neer, schud ze de hand, vraag hoe het met ze gaat, “muli uli”. Het antwoord versta ik natuurlijk niet. Eén vrouw voert de boventoon. Haar handen trillen, haar hoofd doet raar, ze ziet slecht. Dat laatste lijkt vooral op staar maar het trillen en haar hoofd? Parkinson? Met deze situatie in dit land is er niks aan te doen. Misschien kan een van de meegenomen brillen haar wat makkelijker laten zien, maar ik ben bang dat het daarbij zal blijven. Ik vraag of haar kinderen haar onderhouden. Nee dus, niet of nauwelijks en dat schijnt veel vaker voor te komen, volgens Satiel als ik hem er later naar vraag. “Sommige families wel, andere niet”, is zijn Afrikaans maar treffend antwoord.
Bright zegt dat een andere gogo (een respectvolle titel voor oude vrouwen), ze zijn allemaal weduwe, vorige kerst heeft kunnen profiteren van de voedseluitreiking. Ik vraag hem hen te vertellen dat het dit jaar een grotere happening zal zijn waarbij meer mensen kunnen meeprofiteren.
Ik denk dat dit groepje zeker in aanmerking komt. Fijn, kunnen we ze toch iets positiefs meegeven.
Terwijl de mannen nog hard aan het werk zijn, zie ik dat de waterbassins al grotendeels afgebroken zijn.
“Zullen we ze een zak cement toezeggen als ze de stenen gebruiken voor versteviging van het platform met die stenen?”, fluister ik Satiel toe.
“Ja, heel goed idee.”
“Hebben we nog wat in de voorraad?” Voor al onze bouwprojecten tot nu toe, hebben we al twee vrachtwagens cementzakken laten komen.
“Ik geloof het wel. Ik zal het Wiseman vragen, die beheert de voorraad in de opslag naast de kliniek”
Als de pomp klaar is, laat een klein meisje zien hoe hoe het werkt.
Een motorfiets stopt bij ons. Het schoolhoofd uit Mwenje doet zijn kapotte motorhelm af. We zouden een erosie expert langssturen. De chiefs van het dorp hebben het probleem gezien en zijn zeer bezorgd. Ik leg hem uit dat het rapport van expert Andrew die langs de andere scholen is gegaan, ons niets nieuws heeft vertelt. Het nieuwe plan is om een andere expert, Aaron die slimmer is en beter geschoold, de dorpelingen dag aan dag met de werkzaamheden te begeleiden. Er moeten dan wel stenen, zakken en zand klaarliggen. “Komt in orde”, zegt het schoolhoofd. “Geef me twee dagen notificatie, dan zullen de hulptroepen klaarstaan”.
In Enyezini zien we Sam Mwase. De leraren wonen in kleine huisjes op het schoolterrein en zijn dus ook in de weekenden aanwezig. Hij laat me de spiksplinternieuwe wc’s zien die U.K. Aid heeft aangelegd.
“Jeetje, dat lijken wel paleisjes. Kan ik er een uitproberen?”
Een mooie, stevige houten deur is al kapot.
“Het was nog wachten op een deurstop. Een harde wind heeft de deur kapot geslagen.”
“Eenvoudig de deur dichtdoen, had dit voorkomen”, zeg ik droogjes.
“Dat klusje kan mooi betaald worden uit het schoolfonds dat door de credietgroepen bijeengebracht is.” Ik probeer een wc uit. Gelukkig is het geen doorspoelplee zoals er voor 100 meisjes in het nieuwe complex is voorzien. Op 2 zwartgeverfde betonnen staanders, onderbeenhoogte, kan je gaan zitten Het poepgat zit ertussen. Ik ben niet onder de indruk want plas spettert toch nog op het beton en tegen je onderbenen in plaats van in het gat. De reden dan het er nog niet doordringend stinkt zoals andere plees is omdat de deur kapot is en niet meer sluit. Even met water en een borstel het beton schoonschrobben komt in niemands gedachte ooit op.
“Het overzicht van het beschikbare geld komt heel binnenkort. Zodra we de cijfers hebben, kunnen we een scholenbijeenkomst organiseren en kunnen de scholen zelf bepalen hoe ze het geld gaan besteden.”
Het is best een gewaagde constructie, alle scholen samen laten stemmen welke school hoeveel en waarvoor uit het fonds krijgt. Ik hoop dat het in pais en vree kan verlopen.
Sam laat me ook de voormalig meisjesslaapzaal zien dat, nu Plan International de luxe nieuwe slaapzaal bijna af heeft, opgeknapt wordt voor de jongens.
“Pas op, de verf is nat,” zegt de ijverige schilder. Het gebouw zal een 80tal jongens kunnen herbergen. Er wordt een doucheruimte aangebouwd met (koud) water uit de drie 5000 liter tanks die met een pomp op zonne-energie worden volgepompt uit de nieuwe boorput. 1 tank kregen ze van Plan voor de toiletten in het nieuwe complex voor meisjes. 2 hebben ze zelf bij elkaar gesprokkeld. Het schoolhoofd heeft bij de verschillende organisaties toch maar mooi de zaakjes bij elkaar gebedeld.
Ik wil graag Crissy Jere spreken, onze toekomstige Vrouwen VertrouwensVrouw. (kan helaas niet zo mooi afgekort worden in het Engels, blijft dus saai Women Advisor)
Ze is een van de twee onderwijzeressen op CDSS. Ze kan deze baan doen naast haar laatste jaar op school, tot ze met pensioen gaat eind 2019, ook al is ze pas 46, wil en kan ze deze baan doen.
“Ik heb zo lang gewacht”, zegt ze. “Het duurde zo lang sinds je hier was, in april.”
“Wil je zo graag Women Advisor worden?” Ze knikt en kijkt me veelbetekenend aan.
“Ik weet ook wel zeker dat je een hele grote aanwinst voor het dorp zal zijn. Gaandeweg zal je zelf wel zien hoe precies deze baan in te vullen. Als het kan, probeer eerst zelf problemen op te lossen die je tegenkomt. Lukt dat niet, dan heb je mijn whatsapp nummer en die van Satiel.”
Vorige week nog was er een meisje verkracht. Door haar goed handelen zit de dader nu vast en wacht op een rechtszaak. Het ziekenhuis heeft het kind nog onderzocht en stelde vast dat ze nog maagd was voor de verkrachting. Chrissy kan zo’n getraumatiseerd meisje heel goed emotioneel opvangen en verder begeleiden, denk ik.
“Anna is bezig met wat inkomen genererende vrouwengroepjes. Als jij en/of zij bijvoorbeeld een groepje hebt die, zeg, manden willen leren weven, dan kan onze organisatie wel een lerares en/of de materialen voor zo’n korte cursus financieren. Het doel is om vrouwen en meisjes zelfstandig te leren worden.”
“Yes, ik ga ook met Anna samenwerken”, knikt ze weer glimlachend.
“Jij kent natuurlijk de studentes die afgelopen juni staatsexamen hebben gedaan. Zou je, samen met Sam, meisjes uit willen kiezen die het meest geschikt zouden zijn, qua karakter, om op de lagere school de onderwijzers te assisteren. Dan kunnen die proeven wat onderwijzen inhoudt en zodra de opleiding voor kleuterjuf kan beginnen, kiezen we de meest geschikten daarvoor uit. Wat vind je van dat idee?”
“Het is een heel goed idee. Ik zal het doen” op de haar typerende langzame, vriendelijke toon.
“Geweldig. Gaat best lukken. Ik heb vertrouwen in je.”
Ze straalt. Deze job is ook op haar lijf geschreven, denk ik. Als ze begin 2020 haar lerarenhuisje moet verlaten, zullen we een nieuw huisje voor haar moeten bouwen in het centrum van Enyezini. Dan gaan we ook haar bijbaan-salaris van €57 verhogen tot full time inkomsten. Ze is zo gemotiveerd dat ze het ook zonder geldelijke tegemoetkoming zou doen en met blijdschap alleen van haar magere pensioentje leven. Ze zal het dubbel en dwars waard zijn. Ze is echt een aanwinst voor de gemeenschap.
Als Satiel me afzet bij Milla, wil Kayipa nog wat vragen. Of wij het collegegeld voor zijn vrouw willen betalen, dan werkt hij voor niets aan de pompen rondom Enyezini.
“Ik begrijp wat je zegt. Wat je voorstelt is best wel ingewikkeld om in de organisatiestructuur in te passen. Zullen we er later op terugkomen?”
Milla’s huishouden lijkt weer herstelt te zijn. Ze zegt dat ze nog een beetje verkouden is maar het nu beter gaat. Ik hoop maar dat dat de reden was waarom ze zo vreemd deed gisteren. Dan had ze me toch gewoon kunnen zeggen dat ze zich niet lekker voelde? Enfin, ik laat het los. De kids reageren ook positief op de verbeterde sfeer. Ze zijn weer superlief. Als dessert rooster ik voor allemaal de pinda’s die ik van Chrissy heb gekregen. Milla doet niet aan toetjes. Een hoofdmaaltijd klaarmaken met wat proteïnes, koolhydraten en vitamines (iets vlezigs, pasta/rijst/piepers en salade/groenteprutje) dat ons zo bekend in de oren klinkt, neemt al genoeg van haar energie in beslag.